Litania Loretańska

Słowo greckie lite albo łacińskie litania znaczy: prośba, błaganie. Słowem „litania” określamy zatem prywatną lub publiczną modlitwę błagalną, złożoną z wielu inwokacji skierowanych do Boga, Jezusa Chrystusa, Ducha Świętego, Matki Bożej lub świętych, połączoną z wezwaniami o ich wstawiennictwo i opiekę.

Genezę litanii jako formy modlitwy znajdujemy w tekstach ewangelicznych, w których ludzie spotykający Jezusa, zanoszą do Niego swoje błagania (Jezusie, Synu Dawida, ulituj się nad nami; Panie, zmiłuj się nade mną). Kościół wezwania litanijne włączył do liturgii Mszy świętej. Występowały one i nadal występują w postaci modlitwy wiernych. Trwałe miejsce w liturgii ma jedynie Litania do Wszystkich Świętych, jako element niektórych obrzędów (Dni Krzyżowe, święcenia kapłańskie, liturgia Wigilii Paschalnej, poświęcenie ołtarza i kościoła).

W okresie Średniowiecza pojawiają się litanie we właściwym sensie. Ich funkcjonowanie regulowały akty prawodawcze Stolicy Apostolskiej. Wobec praktyki zastępowania kazań litaniami, Stolica Apostolska zakazała ich używania bez uprzedniego zezwolenia. Nastąpiło to w 1601 roku, za pontyfikatu papieża Klemensa VIII. Obecnie pozwolenie publicznego odmawiania ma pięć litanii: do Najświętszego Imienia Jezus, zatwierdzona dla całego Kościoła w 1886 roku przez papieża Leona XIII; do Najświętszego Serca Pana Jezusa, zatwierdzona w 1889 roku; do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, zatwierdzona w 1960 roku; Loretańska do Matki Bożej, ostatecznie zatwierdzona przez papieża Benedykta XIV; do świętego Józefa, zatwierdzona w 1909 roku.

Genezy Litanii Loretańskiej należy doszukiwać się we Francji w XII wieku. Wywodzi się ona ze średniowiecznej tradycji monastycznej, opiera się na starożytnych schematach maryjnych, zwłaszcza na modlitwie Kościoła Wschodniego, zwanej akatystem. W Loreto zaczęto śpiewać tę litanię od 1531 roku. Składają się na nią wezwania skierowane do Boga w Trójcy Świętej Jedynego, następnie 52 wezwania do Matki Bożej, przyzywające różne Jej tytuły, oraz trzy wezwania skierowane do Jezusa Odkupiciela. Wezwania do Matki Bożej, stanowiące zasadniczy trzon litanii, dzielą się na trzy grupy: dogmatyczną (od Święta Maryjo do Panno wierna); historiozoficzną (od Zwierciadło sprawiedliwości do Wspomożenie wiernych) i eschatologiczną (od Królowo Aniołów do Królowo Polski). Niektóre tytuły Stolica Apostolska poleciła umieszczać z biegiem czasu. Ostatnim był tytuł Królowo rodzin, umieszczony w Litanii Loretańskiej w 1995 roku.

Nazwa tej litanii do Matki Bożej wywodzi się od niewielkiego miasteczka Loreto, znajdującego się w środkowych Włoszech, oddalonego kilkanaście kilometrów od wybrzeża Adriatyku, położonego na wzgórzu o wysokości 127 metrów nad poziomem morza. Miasto zostało założone około 1100 roku w miejscu, które było porośnięte wawrzynowym gajem. Łacińska nazwa miasta brzmi Laureturn i właśnie pochodzi od wawrzynu.